Narcyz, czyli osoba mająca narcystyczne zaburzenie osobowości. Często jest nazywana egoistą, samolubem,
egocentrykiem czy przemądrzalcem i kojarzy nam się z kimś, kto jest m.in. bardzo pewny siebie.
Dużo osób nie zdaje sobie sprawy, że tak naprawdę osoba narcystyczna stosuje ,,powiększanie siebie’’, by
zakamuflować swoją niepewność. Jest to tak zwany mechanizm obronny kompensowania, czyli wynagradzania
sobie braków i defektów. Kompensacja pomaga narcyzowi nie czuć przykrych emocji.
Osoby narcystyczne to osoby, które doświadczyły w dzieciństwie zaburzonej więzi z rodzicami/opiekunami.
Dlatego narcyzm ujawnia się najbardziej w relacjach z innymi ludźmi. Zachowanie osoby narcystycznej irytuje
zdrowego człowieka. Jeśli jednak narcyz ma do czynienia z osoba niepewną, z niskim poczuciem własnej wartości,
to dostaje od niej poklask i podziw, którego tak bardzo szuka, gdyż osobie niepewnej imponuje siła i pewność
narcyza. Takie relacje mają szansę na przetrwanie (osoby narcystyczne są postrzegane jako atrakcyjne szczególnie
przez osoby z zaburzeniem osobowości z pogranicza/ borderline).
Jaka jest osoba narcystyczna ? Czy wystarczy zaobserwować, że ktoś się wymądrza, by móc powiedzieć, że jest
narcyzem?
Cechy jakie charakteryzują każdą osobę narcystyczną to brak wzajemności w relacjach, ,,powiększanie się’’ oraz
zamknięcie na głębokie relacje z innymi (tak jak w micie o narcyzie. Narcyz uważa siebie za najwspanialszego i
odrzuca wszystkich potencjalnych partnerów i zakochuje się w swoim odbiciu).
W literaturze pełno jest nazw takich jak narcyzm ukryty, jawny, zależny, itd… a nawet zdrowy narcyzm…
Spotkałam się z innym podziałem, który wydaje mi się bardzo pomocy, by lepiej zrozumieć osobę narcystyczną. To
podział wprowadzony przez holenderskiego psychologa, który sam ma osobowość narcystyczną Martina Appelo.
Osoba narcystyczna musiała, tak jak pisałam wcześniej, doświadczyć jakiejś nieprawidłowości w relacji z
rodzicami/opiekunami. W zależności od tego, co poszło nie tak, powstaje narcyzm depresyjny, bądź lękowy
tudzież typ mieszany depresyjno – lękowy (podział wprowadzony przez M. Apello).
Typ depresyjny czuje się samotny i ma tendencję do epizodów depresji i napadów złości. Ma przekonanie, że
nikomu nie może zaufać i nie ma nikogo na kim może w pełni polegać. Uogólniając osoba taka czuje, że jeśli ktoś
jej nie podziwia i nie nagradza, to jest przeciwko niej i tylko patrzeć jak zaatakuje. Narcyz zamyka się więc na
relacje i tłumaczy to sobie tym ,że nikogo nie potrzebuje, sam przecież zrobi wszystko najlepiej. Ten typ nie dostał
w dzieciństwie wystarczająco dużo ciepła i miłości od rodziców/opiekunów stąd to poczucie, że skoro nie dostał
tego od nich to i nie dostanie tego od innych również w dorosłym życiu.
Typ lękowy to osoba, która w dzieciństwie dostała uwagę i miłość opiekunów, ale w okresie późniejszym, kiedy
rodzice powinni pozwolić dziecku odkrywać świat, hamowali go w tym, i przez to jego rozwój autonomii. Często
się to dzieje, szczególnie w relacji syn, i niezadowolona ze swoje związku z partnerem matka. Dziecko takie czuje,
że chce się uniezależnić, ale czuje też od matki, że ona tego nie chce i poddaje się jej. Dziecko takie jest we
wszystkim wyręczane, i ma poczucie, że jest specjalne, lepsze niż inni. Jako dorosły taki narcyz jest skupiony
przede wszystkim na tym jak wykorzystać innych do swoich celów.
O zaburzeniu narcystycznym można by wiele pisać. Osoby, które zaciekawił ten tekst odsyłam do książki Martina
Apello ,,Een spiegel voor narcisten’’. Książka jest niestety niedostępna w języku polskim, ale jest naprawdę warta
uwagi.